Kalendarz aktualności
grudzień 2022
P W Ś C P S N
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031  

PODATEK – PRZYKRY CZY OBYWATELSKI OBOWIĄZEK (CZĘŚĆ 2)

18 gru PODATEK – PRZYKRY CZY OBYWATELSKI OBOWIĄZEK (CZĘŚĆ 2)

W poprzedniej części artykułu poświęciliśmy naszą uwagę podatkom bezpośrednim – podatkowi dochodowemu od osób fizycznych oraz od osób prawnych oraz najpopularniejszemu podatkowi lokalnemu – podatkowi od nieruchomości. W drugiej części artykułu naszą uwagę poświęcimy podatkowi pośredniemu tj. podatkowi od towarów i usług. W ostatniej części zajmiemy się akcyzą i podsumowaniem instytucji podatków

Podatek od towarów i usług

Zapewne każdy posiada choć podstawową wiedzę o podatku od towarów i usług czyli o popularnym podatku VAT. Wiemy, że powiększa on cenę sprzedaży towaru, że istnieją pewne stawki podatkowe. Czym jednak jest i na jakiej konstrukcji jest oparty? Podatek od towarów i usług to wielofazowy podatek obrotowy. Zasadnicza konstrukcja tego podatku oparta jest na mechanizmie „opodatkowanie – odliczenie”, co oznacza konieczność (obowiązek) naliczenia podatku przez sprzedawcę od sprzedaży towaru lub usługi (tzw. podatek należny) oraz możliwość odliczenia od podatku należnego kwoty podatku zapłaconego przy nabyciu tego towaru lub usługi (tzw. podatku naliczonego). Upraszczając – Podatek VAT jest wprowadzany po kolei na każdym etapie produkcji przez podmioty wnoszące wartość dodaną. Przedsiębiorca, rozliczając podatek, płaci zatem jego wysokość zależną od wartości netto sprzedaży. Co więcej, ma prawo odliczyć podatek VAT pod warunkiem, że wydatek, z którym podatek jest powiązany, ma związek z działalnością opodatkowaną. Co do zasady podatek VAT powinien być niedostrzegalny ekonomicznie (neutralny) dla przedsiębiorcy, który nie jest ostatecznym konsumentem towarów lub usług. Oznacza to, że realny ciężar ekonomiczny podatku VAT obciąża ostatecznego odbiorcę towaru czyli konsumenta.

Na przykład z 23% podatkiem łańcuch dostaw mógłby wyglądać następująco:

  1. Producent surowca (np. właściciel lasu) wycenia drewno na 100 zł (wartość netto), nalicza od tego 23% podatku VAT (podatek należny) i sprzedaje do tartaku za 123 zł (wartość brutto). Zakładając hipotetycznie, że nie ponosi żadnych kosztów (ścinka, paliwo itd.) odprowadzi on 23 zł podatku VAT do urzędu skarbowego.
  2. Tartak przetwarza drewno na deski, które sprzedaje do sklepu za 150 zł netto + 34,5 zł podatku VAT (23%), czyli 184,5 zł brutto. Kwota podatku VAT 34,5 zł] – czyli podatek należny, który powinien odprowadzić – może zostać pomniejszona o udokumentowane fakturami VAT koszty związane z zakupem surowca (tarcicy) i „produkcją” desek, np. zakup pił, energia elektryczna (np. 24,6 zł (20 zł netto + 4,6 zł VAT)). Wartość podatku VAT zawartego na tych fakturach stanowi podatek naliczony, który można odliczyć od należnego i odprowadzić tylko różnicę. W powyższym przykładzie, dla stawki 23%, gdy suma takich faktur wynosi 123 zł (tarcica) i 24,6 zł (koszty produkcji) to zawarty w nich podatek VAT (23 zł i 4,6 zł) podlega odliczeniu. Do urzędu skarbowego tartak odprowadzi różnicę podatku należnego i naliczonego, czyli 34,5 – 23,0 – 4,6 = 6,9 zł
  3. Sklep sprzedaje końcowym odbiorcom deski za 307,5 zł brutto (czyli 250 zł netto + 23% VAT). Kupujący ma tę cenę na paragonie, ale sklep, podobnie jak tartak, odprowadza do Skarbu Państwa tylko różnicę między podatkiem należnym i naliczonym. Zakładając, że opisane powyżej zakupy sklepu są jego jedynymi wydatkami objętymi podatkiem VAT to zapłaci 57,50 – 34,50 = 23 zł.

W tym systemie „właściciel lasu”, tartak i sklep są „podatnikami VAT” i odliczają podatek naliczony od należnego – końcowy odbiorca – konsument nie ma takiego prawa i w cenie zakupu płaci pełną stawkę VAT.

Jakie czynności obciążone są podatkiem od towarów i usług? Przede wszystkim, są to odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Jak widać, zdecydowana większość czynności dotyczących przeniesienia własności jest opodatkowana podatkiem VAT.

Jednak nie wszystkie czynności opodatkowane są w tożsamy sposób. Ustawodawca zdecydował się na zróżnicowanie stawek podatku VAT. W Polsce obowiązuje kilka stawek VAT, których zastosowanie zależne jest od rodzaju dokonywanej sprzedaży. Aktualnie podstawową stawką VAT w Polsce jest stawka 23% i dotyczy ona większości sprzedaży. Dostępne są również obniżone stawki podatku VAT, które wynoszą odpowiednio – 0%, 5% i 8%. 

Stawkę w wysokości 8% można zastosować m.in.:

  • do dostaw towarów i świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy o VAT, który obejmuje m.in. niektóre na przetworzone produkty spożywcze, towary związane z produkcją rolniczą, z opieką zdrowotną, usługi związane z kulturą, sportem, rekreacją, usługi bytowe, transport pasażerski,
  • do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

Stawkę podatku w wysokości 5% można stosować do towarów wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy o VAT, który obejmuje:

  • podstawowe produkty żywnościowe (np. niektóre owoce i warzywa, pieczywo, nabiał, mięso i przetwory mięsne, produkty zbożowe:
  • mąka, kasze, makaron, określone napoje), książki drukowane oraz wydawane na dyskach, taśmach i innych nośnikach oraz
  • czasopisma specjalistyczne.

Natomiast stawkę 0% można zastosować m.in.:

  • w eksporcie towarów, pod warunkiem, że przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymasz dokument, który potwierdza wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej (UE),
  • do dostaw towarów do wolnych obszarów celnych lub składów celnych,
  • do usług transportu międzynarodowego,
  • do usług, które polegają na naprawie, uszlachetnianiu, przerobie lub przetwarzaniu towarów,
  • do dostaw i importu jednostek pływających używanych do żeglugi na pełnym morzu i przewożących odpłatnie pasażerów lub używanych do celów handlowych, przemysłowych lub do połowów, oraz dostaw części i wyposażenia tych jednostek, jeżeli są w nie wbudowane lub służą do ich eksploatacji,

Warto wspomnieć, że aktualnie, z uwagi na rosnącą inflację, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie stawki 0% VATu na tak zwane podstawowe produkty żywnościowe. Nie wiadomo jednak, jak długo takie rozwiązanie będzie funkcjonować.

Jak rozliczyć VAT?

Podatnicy VAT zobowiązani są do rozliczania podatku VAT, Składają oni miesięczne deklaracje VAT w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu rozliczanym lub kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale rozliczanym. Deklaracje kwartalne mogą składać jednak tylko tzw. mali podatnicy (sprzedaż nie przekroczyła kwoty 1.200.000 EUR rocznie). Deklaracja jest składana do właściwego urzędu skarbowego. Aby złożyć deklarację VAT 7 droga elektroniczną wystarczy pobrać odpowiedni druk oraz powiązane z nim aplikacje ze strony www.e-deklaracje.gov.pl. Formularz zawiera zarówno dane standardowe, jak np. okres rozliczeniowy, właściwy urząd, czy informacje na temat podatnika, jak również informacje charakterystyczne dla potrzeb podatku VAT, z których wynika kwota do zapłaty lub do zwrotu. Można tego dokonać osobiście – odwiedzając właściwy urząd skarbowy, pocztą lub przez Internet.

Czy można być zwolnionym z obowiązku uiszczenia VATu?

Istnieją pewne sytuacje, w których podatnik jest zwolniony z obowiązku uiszczenia podatku VAT. Zwolnienie to przysługuje w sytuacji, gdy przychody (wartość sprzedaży) nie przekroczyły w poprzednim roku limitu 200 tys. zł. Do limitu sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku oraz:

  • wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju
  • sprzedaży towarów i usług, zwolnionych przedmiotowo z VAT, z wyjątkiem m.in. transakcji związanych z nieruchomościami
  • sprzedaży towarów, które są zaliczane do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Ponadto, zwolnienie nie przysługuje, gdy:

  • sprzedajesz:
    • towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (na przykład metale szlachetne i złom z nich, wyroby jubilerskie)
    • towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych i samochodów osobowych innych niż nowe, zaliczanych, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji
    • w niektórych przypadkach: budynki, budowle lub ich części
    • tereny budowlane
    • nowe środki transportu
    • przez Internet takie towary jak:
    • preparaty kosmetyczne i toaletowe
    • komputery, wyroby elektroniczne i optyczne
    • urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego
    • maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane
    • hurtowo i detalicznie części do:
    • pojazdów samochodowych
    • motocykli
  • świadczysz usługi:
    • prawnicze
    • w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego)
    • jubilerskie
    • ściągania długów, w tym factoringu.

Reasumując, VAT to podatek, który obciąża ekonomicznie każdego z Nas. Sama procedura jego naliczanai i odliczania jest dość skomplikowana. Wobec tego, niezbędna w tym zakresie może okazać się pomoc doradcy podatkowego oraz księgowej, którzy pomogą właściwie wypełnić deklarację i odprowadzić podatek.

Brak komentarzy

Wyślij komentarz